İngiltere Başbakanı Boris Johnson ülkeyi Avrupa Birliği’nden çıkarmak (Brexit) konusunda oldukça kararlı. Dünkü kritik oylamaya rağmen Johnson, 31 Ekim’e kadar Brexit’in mutlaka gerçekleşeceğini söylüyor. Öte yandan muhalefetin AB’den anlaşmasız ayrılığı engelleyecek yasa tasarısı hazırlığı içinde olduğu da biliniyor . Hatırlanacağı üzere son olarak Boris Johnson’un talebi üzerine Kraliçe Elizabeth İngiliz Parlamentosu’nu 9 Eylül-14 Ekim tarihleri arasında tatil etmışti. Peki, bu kadar karmaşaya rağmen Brexit gerçekleşir ise, Brexit sonrasında binlerce Türk vatandaşını yakından ilgilendiren Ankara Anlaşması’ın geleceği ne olacak? Yeni bir hayat kurmak üzere İngiltere’ye gelen Türk vatandaşları bu tartışmaları biraz da endişeyle izliyor.
Ankara Anlaşması’nın geleceği konusunda bilgili olsun olmasın herkesten bir ses çıkıyor, farklı spekülasyonlar ortalıkta dolaşıyor.
Ankara Anlaşması sadece İngiltere değil tüm AB ülkelerinde geçerli
Türk yatırımcılara Avrupa Birliği ülkelerinde iş kurma imkanı tanıyan Ankara Anlaşması, İngiltere ile özdeşmiş durumda. Oysa Ankara Anlaşması vizesi, sadece İngilterede geçerli değil. İstisnasız tüm AB ülkelerini kapsıyor ancak vizenin koşulları ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Ankara Anlaşması denildiğinde akla ilk olarak İngiltere gelmesinin sebebi ilk başvuruların İngiltere’den yapılmış olması ve artık uygulamanın iyice yerleşmiş olmasından dolayı bu ülkenin popüler olması . Ayrıca İngilizce konuşabilen Türk vatandaşları ilk olarak İngiltereyi seçiyorlar, çünkü dil en önemli unsurların başında geliyor.
Ankara Anlaşması; Avrupa Birliği daha doğrusu o dönemki adıyla Avrupa Ekonomi Topluluğu (AET) ile Türkiye arasında imzalanmış bir anlaşma olduğu için tüm AB ülkelerini kapsıyor. AB üyesi olduğu sürece İngiltere, Ankara Anlaşması’ndan doğan yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda. Peki, AB’den ayrılınca İngiltere’nin Ankara Anlaşmasındaki durumu ne olacak?
Bunun cevabı aslında çok basit.
Ankara Anlaşması İngiltere açısından sona erecek. Bir başka ifade ile Türk vatandaşları artık iş kurarak İngiltere’ye yerleşmek için Ankara Anlaşması’ndan yararlanamayacak. Peki bu ne zaman hayata geçecek.
İşte bunun yanıtını kimse bilmiyor.
Başbakan Johnson, İngiltere ile Avrupa Birliği arasında anlaşma olsa da olmasa da 31 Ekim 2019’da Brexit’in gerçekleşeceğini savunuyor. Muhalefet, anlaşmasız ayrılığı engelleyecek yasayı çıkarabilse dahi, Başbakan erken seçime giderek yeni bir parlamento desteğiyle anlaşmalı veya anlaşmasız Brexit’i 31 Ekim tarihinde gerçekleştirmekte kararlı görünüyor. Eğer ayrılık anlaşmasız ayrılık olursa 31 Ekim 2019 gece yarısı saat 23:00’u gösterdiğinde (Brüksel yerel saati ile 24:00) Ankara Anlaşması, İngiltere açısından tarihe karışıyor.
Ayrılık eğer anlaşmalı olursa, anlaşmanın içeriğine bağlı olarak Ankara Anlaşması’nın ne zaman sona ereceği de ortaya çıkacak. Önceki Başbakan Theresa May’in yaptığı anlaşmaya benzer bir anlaşma söz konusu olursa, İngiltere AB’den ayrılırken bir geçiş süreci olacak. Bu geçiş sürecinin 31 Aralık 2020 son bulacağı öngörülüyordu. Bir başka ifadeyle İngiltere AB’den resmen ayrılmasına karşın, AB’ye karşı yükümlülüklerini 31 Aralık 2020’ye kadar devam ettirecekti. Bu yükümlülükler içinde Ankara Anlaşması da olduğu için, Türk vatandaşları 31 Aralık 2020’ye kadar Ankara Anlaşması’na başvurmaya devam edebilecekti.
31 Ekim’den önce başvurunuzu yapın
Ancak Başbakan Boris Johnson’ın anlaşma yapıp yapmayacağı; erken seçim kararı alınıp alınamayacağı, anlaşma yapılabilir ise içeriğinin ne olacağını kimse bilmiyor. Ancak Brexit’in öyle veya böyle yakın bir tarihte hayata geçmesi bekleniyor. En yakın ayrılık tarihi 31 Ekim 2019. Başbakan’ın inadına bakılırsa en güçlü ihtimal olarak bu tarih görülüyor.
Ankara Anlaşması’ndan yararlananların durumu
Peki, Brexit’in gerçekleşmesi durumunda bu tarihten önce Ankara Anlaşması vizesi alanların durumu ne olacak? Bunun yanıtı ise çok basit. İngiliz hükümeti, Ankara Anlaşması’nda bulunanların Brexit sonrasında haklarının ne olacağına dair geçtiğimiz aylarda bir niyet açıklamasında bulunmuştu. Bu açıklamaya göre, Brexit’in gerçekleşme tarihinde ülkede Ankara Anlaşması ile bulunanların hakları korunacak. Vize uzatımları ve kalıcı oturum başvuruları, şu anki yönetmeliklere göre işleme alınacak ve bunların durumları zorlaştırılmayacak. Ancak bu durum geçici bir süre için geçerli.
Ne demek geçici bir süre? Hükümetin niyet açıklamasından anlaşıldığına göre en az 5 yıllık geçici bir sürenin verilmesi öngörülüyor. Bu süreç zaten kalıcı oturum almak için yeterli bir zaman olacak. Bu süreç sonunda Ankara Anlaşması’nda olanların kalıcı oturum almaları gerekecek. Çeşitli nedenlerle, örneğin İngilizce sınavını geçemez iseler veya İngiltere’de yeterince ikamet etmemiş iseler, o zaman kalıcı oturum alamayacaklar. Bu durumda, geçiş süreci sona erdiğinde ülkeden ayrılmaları gerekebilecek.
