İngiltere, AB’den anlaşmasız ayrılağa doğru hızla yaklaşırken, ülkede Ankara Anlaşması ile bulunanların durumlarının ne olacağı, Türk toplumu içinde en çok sorulan soruların başında geliyor.
Theresa May hükümeti’nin Haziran 2019’da yayınladığı niyet mektubunun bir benzeri, 18 Temmuz’da Boris Johnson hükümetince de yayınlandı. Yayınlanan son niyet mektubu, Theresa May hükümetinin niyet mektubu ile büyük benzerlikler gösteriyor.
Johnson ve May hükümetlerince yayınlanan niyet mektuplarında, AB’den anlaşmasız ayrılık olması durumunda, İngiltere’nin Ankara Anlaşması’ndan kaynaklanan yükümlülüklerinin 31 Ekim’de sona ereceği kesin bir dille belirtiliyor. Anlaşmalı ayrılık olması durumunda ise, anlaşmayla belirlenecek geçici süre sonuna kadar yükümlülüklerin devam edebileceğinin altı çiziliyor.
Anlaşmasız Ayrılıkta Neler Olacak?
İngiltere’nin AB’den anlaşmasız ayrılması durumunda, 31 Ekim tarihi itibarıyla Ankara Anlaşması, İngiltere açısından tamamen sona erecek. Ankara Anlaşması’na yeni başvurular kabul edilmeyecek ancak 31 Ekim itibarıyla ülkede Ankara Anlaşması ile bulunanların hakları, geçici bir süre için korunmaya devam edilecek.
Geçici sürenin ne kadar olacağı konusunda bilgi verilmiyor ancak 31 Ekim 2019 itibarıyla ülkede ilk gününde bulunanların varlığı düşünülerek, en erken 31 Ekim 2024’e kadar, Ankara Anlaşması’nda bulunanlara süre verileceği ve bu süreç sonunda kalıcı oturuma başvurmaları isteneceği ön görülüyor.
Yapılan her iki niyet açıklamasında da, 31 Ekim itibarıyla Ankara Anlaşmasına başvurmuş olup, henüz dosyası sonuçlanmamış olanların, hangi statüde değerlendirileceği ise açık bir dil ile belirtilmemiş. Ancak, uzmanlara göre 31 Ekim tarihi itibarıyla Ankara Anlaşmasına başvurmuş olanların başvuru dosyalarının incelenmesi gerektiği görüşü ağır basıyor.
Anlaşmasız ayrılık kesinlik kazandığında, Ankara Anlaşması’na yapılacak başvuruların son tarihi, Brexit tarihinden daha öncesine de çekilebileceği iddialar arasında yer alıyor. Bu iddialar gerçekleşir ise, hükümet Brexit’in gerçekleşeceği 31 Ekim’i beklemeden de Ankara Anlaşması’na yeni başvuru almayı durdurabilir.
18 Temmuz tarihli niyet açıklamasında yer alan son cümle ise, kafaları daha da karıştırdı.
Niyet açıklamasının son cümlesinde aynen şu ifade yer alıyor:
‘We have not yet entered into any commitments in respect of Turkish nationals arriving after the UK’s departure in a no deal situation. ‘
‘Anlaşmasız ayrılık durumunda, ayrılık tarihinden sonra ülkeye gelen Türk vatandaşlarının durumlarının ne olacağı konusunda kendimizi bağlayıcı herhangi bir tahhütte henüz bulunmadık.’
Bu ifade, Türkiye’den Ankara Anlaşmasına başvurup, Brexit gerçekleşene kadar henüz dosyası karara bağlanmamış olanların durumlarının ne olacağı konusundaki soru işaretlerini arttırıyor. Hükümetin bu açıklaması, bazı uzmanlarda Türkiye’den 31 Ekim öncesi Ankara Anlaşması’na başvurup, 31 Ekim sonrası İngiltere’ye gelmek isteyenlerin ülkeye kabul edilmeyeceği şüphesini doğuruyor.
Kalıcı oturum için yeterliliği sağlamayanların durumları ne olacak?
İngiltere hükümeti, son niyet açıklaması ile Ankara Anlaşması’nda olanların haklarının Brexit sonrasında – geçici bir süre için – korunacağını garanti ediyor ancak bu sürenin -geçici bir süre- olacağının da altını çiziyor. Bu geçici sürenin de, kalıcı oturum almak için gereken en az 5 yıllık bir süreç olacağı tahmin ediliyor. Bu geçici süreç sonunda Ankara Anlaşması’nda olanların ya kalıcı oturum almaları ya da ülkeden ayrılmalarının isteneceği, önceki benzer uygulamalardan dolayı öngörülüyor.
Bilindiği gibi, Ankara Anlaşması’nda olanların bir kısmı, ülkede yaşama kuralını yerine getiremediği için, kalıcı oturum almak yerine zorunlu olarak vize uzatımı yöntemini tercih ediyorlardı. Ancak geçici süreçin işlemeye başlaması ile bu tercihlerini bir kez daha gözden geçirmeleri gerekecek.
Brexit Sonrası Ankara Anlaşması diğer AB ülkelerinde devam ediyor
Coates Global uzmanlarından Tamer Ulay, Brexit sonrasında diğer AB ülkelerinde Ankara Anlaşması’nın geçerli olmaya devam edeceğinin altını çizdi. Tamer Ulay, Coates Global olarak Portekiz ve İrlanda’da Ankara Anlaşması’na başvuru almaya başlayacaklarını belirterek, AB ülkelerinde Türk işinsanlarına sağlanan olanakların takipçisi olacaklarını sözlerine ekledi.
