Geçtiğimiz ay, İçişleri Bakanlığı, Sınırları Koruma ve Suç Ortaklarını Yargılama İnisiyatifi adı altında yeni bir oluşumu kamuoyu ile paylaştı. Bu yeni oluşum, özellikle Self Sponsorship olarak bilinen, kendi kendine sponsor olarak çalışma izni çıkarırken yapılan sahtekarlıklara karşı, özel bir birim oluşturulmasını, cezaların ağırlaştırılmasını ve göçmenlik hukukunda faaliyet gösteren kaçak veya yasal firma veya bireylerin sıkı takibini içeriyor.
Self Sponsorship (Kendi Kendine Sponsorluk) nedir?
1 Ocak 2021’de Birleşik Krallık’ın (BK) Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasının ardından, ülke özellikle hizmet ve finans sektörlerinde ciddi bir işgücü sıkıntısıyla karşılaştı. Birçok AB çalışanı ülkeden ayrıldığı için büyük veya küçük hemen hemen her firma, özellikle servis ve inşaat sektöründeki firmalar, çalışacak eleman bulmakta zorlanmaya başladı. Sorunun çözümü için BK hükümeti, göçmenlik sistemine bazı değişiklikler getirdi. Bu değişiklikler arasında, bazıları tarafından “Kendi Kendini Sponsorluk (Self Sponsorship)” olarak da adlandırılan Nitelikli Çalışan Vizesi (Skilled Worker Visa) da bulunuyor.
Bu yeni vize yolu, herhangi bir BK işletmesinin, bu işletmeyi kuran iş sahipleri ve hissedarlarına da sponsorluk lisansı çıkartarak çalışma izni almalarına olanak veriyor. Daha basit anlatımıyla, İngiltere’de geçerli bir sektörde faaliyette bulunmak amacıyla bir firma kuran hemen herkes, hukuki bir destek olarak kendi kendine sponsor lisansı yani çalışma izni çıkartarak ülkeye yasal olarak yerleşebiliyor. Minimum yatırım şartının olmaması ve sektörel bazda önemli bir kısıtlama olmaması nedeniyle bu vize türü dünya çapında büyük ilgi görüyor.
Bakanlık, sistemin kötüye kullanılabileceğinin farkında.
Türkiye’denin mevcut politik ve ekonomik koşullarından dolayı bu vizeye çok sayıda Türk vatandaşının potansiyel ilgisi olduğu da bir gerçek. Bunu fırsat bilen bazı uyanıklar, yetkisiz firmalar ve sahtekarlar, özellikle sosyal medya üzerinden verdikleri reklamlarla kendilerine bir pazar oluşturma gayreti içine girdiler. Bunlardan bazılarının, yasal zorunluluk olan birçok kuralı sahte belgelerle çözdükleri de biliniyor. Örneğin, İngilizce yeterlilik sınavlarında sahtekarlıklar yapılabiliyor.
Buna ek olarak, bazı sahtekar danışmanlar, kendilerinden destek isteyenlere sistemi göçmenlik amacıyla kötüye kullanmaları için BK’da aktif olarak ticaret yapmayı amaçlamayan işletmeler kurmalarını tavsiye edebiliyorlar.
Mevcut sistemin bu şekilde kötüye kullanımını önlemek için, İçişleri Bakanlığı çok sıkı önlemler getirdi. Başvuran işverenlerin ve göçmenlerin gerektiğinde mülakata alınması, çalışma izni için başvuran işletmelerin sadece başvuru esnasında değil, çalışma izni sürecinde de bizzat göçmenlik memurlarının ani baskınlarıyla kontrol edilmeleri getirilen önlemler arasında. Sistemi kötüye kullananlar tespit edildikleri takdirde, sınır dışı edilme, ömür boyu ülkeye giriş yasağı ve ağır para cezası ile cezalandırılacaklar.
Bu sert tedbirler sadece işletmeler ve göçmenlerle sınırlı değil elbette. Hükümet, göçmenlik sisteminin suistimal edilmesinde, yasa dışı faaliyette bulunan hukuk firmaları ve danışmanlarının da çok önemli rol oynadıklarının farkında. Dolayısıyla, İçişleri Bakanlığı son zamanlarda potansiyel göçmenlere yasadışı danışmanlık yapan sahtekar danışmanlara da odaklanmış durumda. Bu danışmanlar, bireylere sadece göçmenlik amacıyla BK’da işletme kurma konusunda rehberlik ediyor. Bu da ömür boyu hapis ve kişi başına £45.000’e kadar para cezası ile cezalandırılabilir bir suç.
Sahtekarlık yapan hukuk firmaları ve hatta bazı avukatların tespit edilmesi için, İçişleri ve Adalet Bakanlıkları yeni bir ortak birim oluşturdu: Professional Enablers Taskforce (Profesyonel Yardımcılar Görev Gücü). Bu birim, yasa dışı göç ile mücadele eden düzenleyici kurumları, kolluk kuvvetlerini ve hükümet dairelerini bir araya getirerek, göçmenlerin göçmenlik sistemini kötüye kullanmalarına yardımcı olan sahtekar danışman ve avukatları belirlemeyi ve bunlara karşı yaptırım uygulamayı amaçlıyor. Görev gücü, kötüye kullanımı sağlayan firmaların iş modellerini bozmak için çok sıkı çalışıyor. Daha şimdiden üç ayrı hukuk firmasını belirlediler bile.
Professional Enablers Taskforce (Profesyonel Yardımcılar Görev Gücü), avukat ve danışmanlar dışında, göçmenlere sahte rapor veren doktorlar, sahte finansal rapor sağlayan muhasebeciler ve sistemi kötüye kullanan işverenlere de odaklanmış durumda.
İçişleri Bakanı Suella Braverman ve Adalet bakanı Alex Chalk KC, İngiltere içinde veya dışında faaliyette olan sahtekar göçmenlik avukatlarını ve danışmanlarını kökten kazıma ve yasadışı göçü durdurma konusunda kararlı olduklarını, yasadışı yollarla ülkede kalmak için göçmenlere koçluk yapanların, Göçmenlik Yasası 1971, Bölüm 25 uyarınca ömür boyu hapis cezası istemiyle yargılanacaklarını açıkladılar.
Self Sponsor (Kendi Kendine Sponsorluk) olarak adlandırılan Nitelikli İşçi Vizesi ile ne tür önlemler getirildi?
Göçmenlerin ve ona iş veren İngiliz firma yöneticilerinin mülakata alınması, işverenlerin samimiyet testinden geçirilmesi, işyerlerine yapılan rastgele denetimlerin artırılması, sahtekarlık yaptığından şüphenilen İngiltere içindeki hukuk firmalarının yakından takip edilmesi, görev gücünün yabancı ülkelerin kolluk kuvvetleri ile işbirliği yaparak yabancı ülkelerde faaliyet gösteren göçmenlik firmalarının denetimlerinin sağlanması ve ingilizce sınavlarında yapılan sahtekarlıklara karşı çalışma izni verilen göçmenlerin sınır kapılarından geçişte ayrıca sözlü mülakata alınmaları söz konusu olacak. Birleşik Krallık hükümeti, para ve hapis cezası düzenlemelerinin yanı sıra bu önlemlerin de çok sıkı şekilde uygulanacağını kararlılıkla ifade etti.
Son derece kararlı olduğu anlaşılan İçisleri Bakanı’nın insiyatifinde alınan bu önlemleri daha sonraki yazılarımda sizlerle detaylı olarak paylaşacağım.
