İngiltere’nin AB’den ayrılmasının sorgulanacağı referanduma sadece 
saatler kaldı. Buna dair kişisel görüşlerimi daha önce paylaşmıştım. Bu yazımda ise, referandum sonucunda AB’den ayrılık kararı çıkar ise, İngiltere’deki Ankara Anlaşması vizesinin ne olacağını hukuki açıdan inceleyeceğim.
Özellikle internette, AB’den ayrılması durumunda İngiltere’deki Ankara Anlaşması vizesinin ne olacağı ile ilgili çok sayıda bilgi kirliliği var. Altını çizerek, büyük harflerle yazacağım: İngiltere AB’den ayrılır ise, Ankara Anlaşması vizesi, İngiltere için tarih olacaktır. Ankara Anlaşması o kadar nettir ki, bunun aksini iddia eden tek bir hukukçu bile bulunamaz. Ortalıkta hukukçu olarak dolaşan OISC danışmanlarının iddiaları sadece kendini bağlar. Tekrar belirtmekte yarar görüyorum: Ankara Anlaşması, AB’den ayrıldığı anda İngiltere için geçersiz olacaktır.
Şimdi ortalıkta dolaşan iddialara tek tek yanıt vermek istiyorum:
İDDİA: Ankara Anlaşması’nın İngiltere’nin AB’den ayrılması ile ilgisi yok. Anlaşma 1963’te imzalandı oysa İngiltere 1973’te AB’ye girdi. Bu durumda, anlaşmanın AB ile ilgisi olamaz.
Bu iddiayı ortaya atanların, Ankara Anlaşması vizesinin gerçek ismine göz atmasını öneriyorum. Ankara Anlaşması diye kısaltılan vizenin gerçek adı ECAA – European Community Association Agreement. Yani, Avrupa Topluluğu İşbirliği Anlaşması. Adından bile, bu vizenin AB ile ilişkili olduğu ortada.
Gelelim Ankara Anlaşması ile İngiltere’nin ilişkisine. 1963’te Ankara Anlaşmasına imza atan ülkeler arasında İngiltere yok. Bu anlaşma 1963’de AET olarak adlandırılan bugünün çekirdek AB ülkeleri ile Türkiye arasında imzalandı. Yani Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg ile Türkiye arasında yapılan anlaşmadan bahsediyorum. Bu anlaşma, bugünün AB’sini oluşturan ilk temel taşlarından biridir.
İngiltere, anlaşma imzalandıktan 10 yıl sonra bu çekirdek ülkelere katıldığında, 1963’teki anlaşmaya taraf oldu. Yani, İngiltere 1963’te imzalanan anlaşmaya, 1973’te AET’ye katıldığı anda, imza atmış sayıldı.
Dolayısıyla, bu anlaşma zamanın AET, bugünün AB’si ile Türkiye arasındaki işbirliği anlaşması olarak geçerliliğini korumakta ve tüm AB ülkelerini bağlamaktadır.
İDDİA: Ankara Anlaşması, sadece İngiltere’de var. Eğer, AB ülkeleri ile imzalanmış bir anlaşma olsaydı, diğer AB ülkelerinde de Ankara Anlaşması olurdu.
Bu iddiayı ortaya atanlar, Ankara Anlaşmasının içeriğini bilmeden konuştukları için, daha en baştan yanılıyorlar. Ankara Anlaşması, bütün AB ülkelerini bağlıyor ve koşulları bütün AB ülkeleri için geçerli. Sadece İngiltere’ye özgü bir anlaşma değil.
Ankara Anlaşması, İngiltere’de kazanılan haklarla karıştırılmamalı. Yani Ankara Anlaşması, Türklere aynen İngiltere’de olduğu gibi istediği AB ülkesinde kendi işini kurma kolaylığı vermiyor. Anlaşmanın 41. maddesi, taraf ülkelere imza attıkları tarihte geçerli olan yasaları, diğer taraf ülkelerin vatandaşları aleyhine zorlaştıramayacaklarına hükmediyor. İşte, Türklere İngiltere’de iş kurmalarının önünü açan da bu madde. Zira, 1973’te İngiltere AB’ye katıldığında, HC509 (Giriş Öncesi) ve HC510 (Giriş Sonrası) olarak 2 ye ayrılan göçmenlik yasası yürürlükteydi. Bu yasa, İngiltere’de yabancılara sermaye koşulu olmaksızın ülkede iş kurmasına olanak sağlıyordu. Anlaşmanın 41. maddesi, yasaları zorlaştırmayacağı garantisi verdiği için, Türkler, şu anki mevcut yasaya göre değil, 1973’teki yasaya göre vize başvurusunda bulunmakta.
Neden aynı vize türü diğer AB ülkelerinde yok sorusu akıllara geliyor olabilir. Bunun nedenine bakmak için, diğer her bir AB ülkesinin anlaşmaya taraf olduğu tarihteki göçmenlik yasasında yabancıların iş kurma ile ilgili maddelerine bakmak gerekiyor. Eğer, Türkler bir başka AB ülkesinde Ankara Anlaşması ile rahatlıkla iş kuramıyorlarsa, o ülkedeki anlaşma tarihinde geçerli olan göçmenlik yasası buna izin vermediği için kuramıyorlardır.
İDDİA: İngiltere AB’den çıksa bile, Ankara Anlaşması vizesi başka bir isimle devam edecek.
Bu iddiayı ortaya atanlar, İngiliz hükümeti adına konuşma yetkisine sahipler mi bilmiyorum ancak, ortada çok açık bir gerçek var. İngiltere, daha fazla göçmen istemediği için referanduma gidiyor. Daha da ötesi, şu haliyle bile Ankara Anlaşması vizesini zorlaştırmak için ellerinden geleni yapıyorlar. Herşey bu kadar açıkken, Ankara Anlaşmasına farklı bir isimle devam edileceğini iddia etmek, desteksiz konuşmaktan öteye gitmeyecektir.
EN ÖNEMLİ SORU: İngiltere AB’den çıkarsa, 24 Haziran Cuma günü, Ankara Anlaşmasının durumu ne olacak?
Bunu sadece 24 saat daha bekleyerek hep beraber görebileceğiz.
