Bir çok göçmenlik vize türündeki otomatik mahkeme hakkının geçtiğimiz Ekim ayında kaldırılmasından sonra, Ankara Anlaşması vizesinin akibetinin ne olacağı sorgulanmaya başlandı. Diğer vize türlerinde olduğu gibi, acaba Ankara Anlaşması vizelerinde de mahkeme hakkı kaldırılacak mı? Mahkeme hakkı kaldırılırsa ne tür sonuçlarla karşılaşılabilir?
İngiltere’deki meslektaşlarımdan da buna benzer sorular gelmekte. 26 Şubatta, İngiltere parlamentosunda kabul edilen değişikliklerle, 2002 Göçmenlik yasasına eklemeler yapıldı. Bu eklemelerden en önemlisi, Ankara Anlaşması vizelerine administrative review yani vize memurunun verdiği red kararının vize memurunun sıralı amirince incelenmesi hakkının verilmesi oldu. (358-d ve 361-b).
Administravive Review hakkının verilmesi, diğer vizelerde otomatik mahkeme hakkının son bulmasına neden olmuştu. Acaba, aynı durum Ankara Anlaşması vizesine de uygulanacak mı?
Tarafsız mahkemelerin yerine Administrative Review‘in uygulanmaya alınması, şüphesiz çok ciddi hak ihlallerine yol açacaktır. Zira, administrative review ile vize başvurusunu red eden bir memurun vermiş olduğu karar, bağımsız mahkemelerde değil, yine vize sistemi içinde yer alan ilgili vize memurunun amiri tarafından incelenecektir. Bu tabii ki, çok büyük ihtimalle vize memurunun verdiği kararı kabul eden bir başka karar ile sonuçlanacaktır ki, bu diğer vizelerde defalarca başımıza geldi. Ortada kuvvetli deliller olmasına rağmen, vize memurunun görmezden geldiği unsurlar, vize amirince de görülmedi veya görmezden gelindi.
Administrative Review‘de, ilk kararı veren vize memurunun çok açık bir hatası olmadığı sürece, başarılı bir sonuç alınamayacağı defalarca görüldüğü için, Ankara Anlaşması sahiplerine bir yararı dokunacağını hiç düşünmüyorum. Bağımsız mahkemelerde incelenmeyen vize red kararlarının, vize memurunun da dahil olduğu bir sistem tarafından incelenmesinde farklı bir sonucun olmayacağı kanısındayım. Bu nedenle, Ankara Anlaşmasında mahkeme hakkının iptal edilip, administrative review hakkının verilmesi, bana göre çok ciddi sonuçlar doğuracaktır. En önemlisi, Ankara Anlaşmasına başvuranların kaderi, vize memurlarının insafına terk edilmiş olacaktır. Keyfi kararlarıyla mimlenmiş bazı vize memurlarının, mantık dışı gerekçelerine itiraz edecek bir merci olmayacaktır.
Peki, gerçekten Ankara Anlaşmasına Administrative Review hakkının verilmesi, mahkeme yani Appeal hakkını ortadan kaldıracak mıdır?
Bence hayır. Ankara Anlaşması’nın en önemli kriteri, değiştirilemez olması ve 1973’te geçerli olan 1971 Göçmenlik yasasının baz alınmasıdır. Değiştirilemez ilkesi gereği, Ankara Anlaşması’nda mahkeme hakkının kaldırılacağını sanmıyorum. Peki, mahkeme hakkı kaldırılmayacaksa, neden Administrative Review hakkı tanınıyor?
Yanıt çok basit. Mahkemeye gitmeden önce, red kararının yeniden incelemesinin yolunun açılması ve bu şekilde, mahkemelerdeki iş yükünün hafifletilmesi. Zira, mahkeme önüne gelen vize red dosyalarında, vize memurlarının yaptıkları çok basit hatalar yüzünden, mahkeme hakimleri vize memurunun bağlı olduğu departmanı tazminata mahkum etmektedir. Bence Admistrative Review, vize memurunun red kararının yeniden incelenmesine olanak sağlayarak, içişleri bakanlığı mahkemelerde tazminat ödeme yükünden bir ölçüde kurtulmuş olacaktır.
Ancak şunu da belirtmeden geçemeyeceğim. Vize memurunun verdiği red kararının, vize memurunun sıralı amirince daha da güçlendirilmiş şekilde sonuçlanmayacağının bir garantisi yok. Bu nedenle, Ankara Anlaşmasına başvuru yapacak veya Ankara Anlaşması vizesinin uzatımını yapacak olanların, hazırlayacakları dosyalarda her zamankinden daha fazla zaman ayırmaları ve çok dikkatli başvuru yapmaları hayati önem taşıyacaktır.